Hoeveel doden nog in Bangladesh?

 

Vrijdag jl. vielen zeven doden bij politiek straatgeweld in Bangladesh, plus meer dan 300 gewonden. Twee weken geleden lieten bij confrontaties tussen regering en oppositie al drie mensen het leven. Voor vandaag en de twee komende dagen heeft de oppositie een algemene staking uitgeroepen. Als de regering niet zwicht zullen hardere acties volgen. De inwoners in de steden houden hun hart vast en durven niet buiten komen uit schrik voor de schermutselingen. De economie dreigt nieuwe klappen te incasseren. BGMEA, die de werkgevers van de kledingindustrie groepeert, roept op tot een dringende oplossing. Maar ook straatverkopers en rickshaw rijders zitten zonder inkomsten, want de straten blijven ongewoon leeg. Iedereen blijft binnen.

Aanslepende onrustHet is al een tijdje onrustig in Dhaka. Naast de groeiende onvrede bij de kledingarbeiders omwille van het uitblijven van voor hen tastbare resultaten ter verbetering van hun inkomen en veiligheid, is er de politieke impasse waar het land in verzeild geraakt is. Beide conflicten komen eind oktober samen tot een onvoorspelbare mix. Een IAO-team van experten moest rechtsomkeer maken omwille van de vanaf vandaag aangekondigde hartal.  De experten zouden de komende dagen in Bangladesh de laatste hand leggen aan een concreet voorstel om de veiligheidsinspecties van de fabrieken binnenkort op te starten. Een nieuwe dumper op de verwachtingen van de miljoenen kledingarbeidsters.

Gewelddadig politiek protest

Het is duidelijk dat de politieke strijd tussen regering en oppositie de komende tijd de agenda zal beheersen. Dit heeft alles te maken met de strijd om de macht, het gevecht om de kiezer. Want uiterlijk op 24 januari volgend jaar moeten nieuwe verkiezingen bepalen hoe het Parlement zal samengesteld zijn en wie de regering zal vormen. Maar van een overlegde aanpak blijkt steeds minder sprake. Vrijdag alleen, op een eerste dag van publieke politieke acties, kregen we via sms dertien waarschuwingen om bepaalde omgevingen te mijden als te gevaarlijk omwille van gewelddadig politiek protest. Gisteren, een dag zonder aangekondigde protestacties, kwamen niet minder dan elf gelijkaardige berichten.

Normaal gesproken zou het Parlement vandaag 27 oktober ontbonden worden, en de verkiezingsdatum bekend gemaakt worden. Maar de regering, sinds vorige verkiezingen in 2008 met een ruime tweederde meerderheid, besliste nog enkele tijd verder te werken. Illegaal, protesteert de oppositiepartij Bangladesh Nationalist Party (BNP), die oproept tot burgerlijke ongehoorzaamheid. Niets van aan en geen probleem, argumenteert Awami League; slechts 45 dagen vooraf moet de verkiezingsdatum bekend gemaakt worden, en zodoende kan nog belangrijk wetgevend werk gedaan worden.

Manifestaties en een driedaagse algemene staking

De oppositie onder leiding van BNP heeft er nu voor gekozen via manifestaties en een driedaagse algemene staking het conflict in haar voordeel te beslechten. Maar de regering geeft niet toe. Het voorstel van Sheikh Hasina (AL) om tot een interimregering te komen (waarbij alle partijen vertegenwoordigd zijn)  die de verkiezingen moeten voorbereiden werd door de Khaleda Zia (BNP) verworpen. Die aanvaardt geen tussenoplossing onder het voorzitterschap van de huidige Eerste Minister. Want dat leidt naar corruptie en gemanipuleerde verkiezingen, klinkt het bij BNP. Zij stelt een regering van techniekers voor, een caretaker government, net zoals bij vorige verkiezingen. Maar AL heeft dat voorstel als onrealistisch van tafel geveegd. De impasse is compleet. De Bengaal wacht ongerust en met een bang hart af.

De fase van wederzijds opbod en politieke retoriek lijkt stilaan voorbij. Kan de knoop nog ontward worden of wordt deze impasse verder op straat uitgevochten? En hoeveel slachtoffers zal dat vragen? De Bengaal in de straat is er niet gerust in. Dergelijk scenario is hem niet vreemd, want ook bij de verkiezingen van 2006 (in een gelijkaardige context van politieke rivaliteit) liep het danig uit de hand. Toen vielen 28 dodelijke slachtoffers en heeft het leger ingegrepen om erger te voorkomen. Gaat het deze keer dezelfde richting uit? Alleen de partijen BNP (oppositie) en AL (regering) kennen het antwoord.

Jef Van Hecken - 27 oktober 2013

 

Rana Plaza, zes maanden later

Onder een veel te straffe zon, voorbode van een flinke regenbui later op de dag, zaten zo’n honderd slachtoffers van Rana Plaza bijeen op de plaats waar precies een half jaar geleden 1.129 kledingarbeiders hun dagelijks hard labeur met de dood bekochten. Vaders, maar vooral moeders en zussen van overleden arbeidsters kwamen in stil maar krachtig  protest bijeen. Schouder aan schouder. Want voor de meesten was het een bijzonder emotioneel weerkeren naar de rampplaats waar ze hun zoon, dochter, echtgenoot, vader of moeder verloren. Na een half jaar rolden de tranen alsof het drama zich enkele uren eerder afspeelde.

verdriet zit bijeen

met foto’s van geliefden

schouder aan schouder

Opgekropte woede

Hun opgekropte woede over het uitblijven van een billijke compensatie werd vertolkt door Amin, voorzitter van NGWF, vakbondspartner van Wereldsolidariteit en tevens lid van de internationale Schone Klerencampagne. Hoe is het mogelijk dat na een half jaar de meeste slachtoffers nog steeds geen uitzicht hebben op enige uitkering? Om de eisen kracht bij te zetten, werden op twee spandoeken de merken opgelijst: slechts negen hebben zich tot op heden geëngageerd om een degelijke regeling uit te werken; twintig andere wachten af. Hoe lang nog? Het is alsof de internationale bedrijven denken dat de kledingarbeidsters een dikke spaarboek hebben die ze nu kunnen aanspreken om de gemaakte kosten voor medische verzorging voor te schieten. Niets van dat, natuurlijk. Sommigen betalen meer dan driekwart van hun loon aan huishuur; het is te zeggen: voor twintig vierkante meter afgeboord met bamboe en ijzeren platen en daar een ijzeren dak bovenop.

Saphia, Faruk en Jasmine winden er geen doekjes rond.  Kwaad eisen ze van de kledingbedrijven dat ze snel over de brug komen. “De arbeidsters weten niet hoe de eindjes aan mekaar te knopen. En ondertussen gaat de internationale kledingindustrie met grote winsten lopen.  Maar de arbeidsters, die met hard en vooral lang werken deze winsten mogelijk maken, krijgen amper de kruimels van de tafel,” roept een verontwaardigde Saphia. Ik kon me niet bedwingen, vroeg de microfoon en richtte me tot de aanwezige slachtoffers: “Bij de instorting van Rana Plaza zagen  we hoe solidariteit gestalte kreeg, hoe gewone mensen met blote handen puin ruimden op zoek naar overlevenden. Ik ben hier niet om een verslag te maken van deze sit-in, maar om solidariteit vanwege arbeiders uit Europa en Amerika te tonen.  Ik heb de oplossing voor de compensatie niet op zak; maar samen met miljoenen consumenten – die de kleding kopen die jullie voor ons maken – blijven we de merken onder druk zetten voor veilige arbeid en een leefbaar loon. Die solidariteit is onze sleutel voor onze blijvende verbondenheid met jullie.”

‘k ben niet gekomen

om een verslag te maken

wel om ’t samen zijn

Shahida, Tania en Rozina

Rozina en Tania staan er al die tijd luidop wenend bij. Rozina verloor een van haar dochters en de andere werd zwaar gewond. De kostwinnaars van de familie zijn plots weggevallen. Vorige week met Eid, het Offerfeest, was er helemaal niets extra om te feesten, in tegenstelling tot de voorbije jaren. Hoe het verder moet, weet ze niet.  Tania krijgt het amper gezegd; schreiend vertelt ze in stukjes en brokjes, terwijl ze moe gehurkt haar kleinzoon van vijf zachtjes tegen zich houdt. “Hoe moet het met hem verder, “ vraagt ze? “ Niemand heeft me tot op heden geholpen. Ik heb enkel een kleine eerste vergoeding gehad, maar de laatste vijf maanden niets meer. Ik weet ’s morgens niet hoe ik mijn kleinzoon zal te eten geven. Niemand ziet naar ons om! Vragen we dan zoveel?”

Hetzelfde verhaal komt als een refrein terug. Vandaag verscheen een internationale studie waaruit blijkt dat 94% van de slachtoffers nog geen compensatie uitgekeerd kreeg. Dat cijfers klopt met wat we zelf vaststellen. Shahida, zelf sinds drie jaar weduwe,  kreeg pas vorige week bevestiging dat een van de 291 niet identificeerbare lichamen van haar schoonbroer was. Dankzij een DNA-test krijgt ze nu uitzicht op een compensatie. “Maar als alleenstaande vrouw kan ik nergens terecht, krijg ik nergens onderdak. En ik moet aan de toekomst van mijn zevenjarig neefje denken, die nu wees geworden is.” Shahida is de wanhoop nabij. Op een papier schreeuwt ze het uit  “Ik wil enkel schoolopvang voor mijn neefje.  Ik smeek en vraag Allah te zegenen wie ons kan helpen. Ik beloof de armen te steunen, maar alsjeblief: help me!”.  Met haar hand streelt ze mijn arm. Ik grijp haar hand en leg mijn lege hand op de schouder van haar neefje. Wat kan ik meer doen? Haar natte ogen danken om het luisteren. Het is me meer dan ooit duidelijk: alle plannen ten spijt, de slachtoffers blijven nog steeds in de kou.

ook na een half jaar

wenen de nabestaanden

bittere tranen

Jef Van Hecken

Dhaka – 24 oktober 2013